30 de noviembre de 2012

Verbit, Preesens - los verbos, el presente

Näin aluks mä voisin kertoo, et verbit suomen kieles on suht monimutkasii. Mut toisaalta myöhemmin näätte, et meil ei oo niin paljon eri aikamuotoi ku esim. espanjas. Meil ei oo subjunktiivii, eikä me oikeestaan koskaan käytetä futuurii. Futuurin sijast me käytetään preesensii jonku tulevaisuuteen viittaavan sanan kaa.

Täs osios mä selitän, miten käyttää verbei puhekielessä. Ja miten kirjakielen verbeil on yleensä tapan muuttuu puhues. Te voitte halutessa (suosittelen) käydä kattoo kirjakielen verbien taivutussääntöi täst blogist: verbien konjugaatiot.

Ja täält löytyy suomen verbien taivutuskone: taivutuskone.


Al empezar os digo que los verbos en el finlandés son bastante complicados. Pero más tarde os daréis cuenta que nosotros no tenemos tantos tiempos verbales como vosotros en español. No tenemos subjuntivo, ni casi nunca usamos el futuro. En vez de usar el futuro usamos el presente + una palabra como "pronto, mañana, luego, el año que viene..."

En esta parte os explico como usar los verbos en la lengua coloquial. Y como los verbos se transforman desde la lengua escrita. Si queréis, podeis ver las reglas de las conjugaciones aquí: verbien konjugaatiot.

Y aquí tenéis un conjugador de los verbos finlandeses: taivutuskone.




1) se ja ne:
puhekieles yksikön ja monikon kolmannet persoonat on samat:
En la lengua hablada el tercero plural es la misma que el tercero singular:

hän laulaa - se laulaa                     él/ella canta
he laulavat - ne laulaa                   ellos/ellas cantan

hän ostaa - se ostaa                      él/ella compra
he ostavat - ne ostaa                     ellos/ellas compran


2) me:
Monikon eka persoona muuttuu kokonaan. Tätä muotoo käytetään myös passiivina.
El primer plural se tranforma de todo. Este se usa también en el pasivo.

me haluamme - me halutaan                 nosotros/nosotras queremos. (no amamos)

me tanssimme - me tanssitaan                 nosotros/nosotras bailamos.

me mietimme - me mietitään                  nosotros/nosotras pensamos

me menemme - me mennään                    nosotros/nosotras vamos

me olemme - me ollaan                          nosotros/nosotras somos/estamos/estáis

pääte voi olla -aan tai -ään riippuen sanan vartalost: jos vartalos ei oo kirjaimii punasesta vokaaliryhmästä , on pääte -ään.

La terminación puede ser -aan o -ään, depende del cuerpo de la palabra: si el cuerpo no tiene letras del grupo rojo, la terminación es -ään.


3) vokaalivaihtelu:
Ku päätettä ennen on kaks eri vokaalii peräkkäin, viimeinen vokaali muuttuu samaks ku sitä edeltävä.
Cuando hay dos vocales seguidas y desiguales justo antes de la terminación, la última se transforma a la penúltima.

minä haluan - mä haluun                     yo quiero

sinä meluat - sä meluut                        tú haces ruido






Ekat verbit:
1. puhekieli 2. kirjakieli 3. käännös
1. lengua hablada 2. lengua escrita 3. la traducción

Olla - olla - estar/ser/haber

oon            -olen               -soy, estoy
oot             -olet                -eres, estás
on               -on                 -es, está, hay
ollaan         -olemme         -somos, estamos
ootte          -olette            -sois, estáis
on               -ovat              -son, están


Tietää - tietää - saber

tiiän             -tiedän          -sé
tiiät              -tiedät           -sabes
tietää           -tietää           -sabe
tiietään       -tiedämme    -sabemos
tiiätte          -tiedätte        -sabéis
tietää           -tietävät        -saben


Oottaa - odottaa - esperar

ootan             -odotan        -espero
ootat              -odotat         -esperas
oottaa            -odottaa       -espera
ootetaan        -odotamme  -esperamos
ootatte           -odotatte      -esperáis
oottaa            -odottavat    -esperan


Haluu - Haluta - querer (no amar)

haluun               -haluan         -quiero
haluut                -haluat          -quieres
haluu                 -haluaa          -quiere
halutaan            -haluamme   -queremos
haluutte             -haluatte       -queréis
haluu                  -haluavat      -quieren

lisää verbien taivutuksia täällä


Auringon lasku mökin rannal kesäl.
La puesta del sol en la costa de una casita del campo, en verano

Tehtäviä - ejercicios:

A) Kirjoita verbi haluu oikees muodos ja käännä lauseet. Conjuega el verbo haluu y traduce las frases.

1.Mä ___________ suklaata.
2.Se ___________ banaanii ja maitoo.
3. Me ___________ kahvii.
4. Sä ___________ olla Messi.
5. Ne ___________ kuunnella musiikkii.
6. Te ___________ vettä.

B) oottaa

1. Sä ___________ jouluu.
2. Mä ___________ mun kaverii.
3. Ne ___________ kesää.
4. Risto ___________ maailmanloppuu.
5. Me ___________ alennusmyyntei.
6. Te ___________ talvee ja lunta.

C) tietää

1. Ne __________ liikaa
2. Me ___________ oikee vastaus.
3. Mä __________ !
4. Sä _________ mun nimen.
5. Se _________ paljon politiikasta.
6. Te _________, et Helsinki on Suomen pääkaupunki.


A)   1. haluun --- 2. haluu --- 3. halutaan --- 4. haluut --- 5. haluu --- 6. haluutte
1. Yo quiero chocolate. --- 2. Él/Ella quiere plátano y leche. --- 3. Nosotros queremos café. ---
4. Tú quieres ser Messi. --- 5. Ellos/Ellas quieren escuchar música. --- 6. Vosotros queréis agua.

B) 1. ootat --- 2. ootan --- 3. oottaa --- 4. oottaa --- 5. ootetaan --- 6. ootatte
1. Tú estás esperando a Navidad. --- 2. Estoy esperando a mi amigo/a. --- 3. Ellos/Ellas están esperando a verano. --- 4. Risto está eperando al fin del mundo. --- 5. Nosotros estamos esperando a las rebajas. ---
6. Vosotros estáis esperando al invierno y a la nieve.

C) 1. tietää  --- 2. tiietään --- 3. tiiän --- 4. tiiät --- 5. tietää --- 6. tiiätte
1. Saben demasiado. --- 2. Sabemos la respuesta correcta. --- 3. Yo sé! / Ya lo sé! --- 4. Sabes mi nombre. ---
5. Sabe mucho de políticas. --- 6. Sabéis que Helsinki es la capital de Finlandia.













29 de noviembre de 2012

Sanojen suku - el género de las palabras

Suomen kieles ei oo femeniinejä tai maskuliineja.

En finlandés no hay femeninos ni masculinos:

väsynyt - cansado, cansada
punanen - rojo, roja
kylmä - frío, fría
me - nosotros, nosotras
kiva - simpático, simpática
...

Syksy ja talvi samas kuvas. Ensilumi on just satanu.
El otoño y el invierno en la misma foto. Acaba de nevar por la primera vez aquél invierno.






Olla - estar, ser, haber

oon      - soy, estoy
oot      - eres, estás
on      - es, está, hay
ollaan      - somos, estamos
ootte      - sois, estáis
on      - son, están


olla-verbi on epäsäännöllinen.
El verbo "olla" es irregular.

Mä oon väsynyt. - Yo estoy cansada.
Sä oot poika. - Tu eres un chico.
Hän on suomalainen. - Él es finlandés. / Ella es finlandesa.
Se on mun koira. - Es mi perro.
Siel on kolme kissaa. - Hay tres gatos allí
Me ollaan kipeitä. - Estamos enfermos/as.
Te ootte miehii. - Sois hombres.
Ne on suomalaisii. - Ellos son finlandeses. /Ellas son finlandesas.



Maailma kylässä -festivaali. Suomalaiset tanssii brasilialaist Zoukkii.
El festival "El mundo en el pueblo". Los finlandeses están bailando a Zouk brasileño.

Tehtävii - Ejercicios
Vastaukset tehtävien alla, klikkaa - las respuestas están debajo de los ejercicios

A) Laita olla-verbi oikeeseen muotoon: pitää kirjottaa paperille, oon pahoillani
Conjuega el verbo >>olla>>, lo siento, hay que escribir en papel...

1. Ne ______ koirii.
2. Sä ______ väsynyt.
3. Se ______ mun kissa.
4. Mä ______ tyttö.
5. Hän ______ suomalainen mies.
6. Te ______ suomalaisii poikii.
7. He ______ kipeitä.
8. Me ______ väsyneitä.
9. Siel ______ neljä koiraa.


B) Laita oikeet personapronominit: Pon los pronombres personales correctos.

1. ___ oot poika.
2. ___ on koirii.
3. ___ on suomalaisii.
4. ___ oon kipee.
5. ___ ollaan miehii.
6. ___ on suomalainen koira.
7. ___ on kipee.
8. ___ ootte poikii.










Vastaukset - Las respuestas

A) 1. on --- 2. oot --- 3. on --- 4. oon --- 5. on --- 6. ootte --- 7. on --- 8. ollaan --- 9. on

B) 1. sä --- 2. ne --- 3. ne/he --- 4. mä --- 5. me --- 6. se --- 7. se/hän --- 8. te












Persoonapronominit - los pronombres personales

Mä    - Yo
Sä    - Tú
Hän/Se    - él, ella
Me    - nosotros, nosotras
Te    - vosotros, vosotras
He/Ne    - ellos, ellas

Pronominei hän/he käytetään ku puhutaan ihmisist. Pronominei se/ne ku puhutaan eläimistä tai tavaroista.
      Pääkaupunkiseudul yleensä käytetään pronominei se/ne myös ku puhutaan ihmisist. Mut se voi joskus kuulostaa epäkunnioittavalta.

Pronombres hän/he se usan cuando se habla de personas. Pronombres se/ne se usan cuando se habla de animales o de objetos.
      En el area capital se usan los pronombres se/ne  también cuando se habla de personas. Pero a veces no suena muy respectuoso.


Kirppis Puu-Käpyläs. Puu-Käpylä on alue Käpyläs, mis on vaan puutaloi.
Un mercadillo en Puu-Käpylä. Puu-Käpylä es un area en Käpylä, donde solo hay casas de madera.

28 de noviembre de 2012

Vokaalit - las vocales

Vokaalit A E I O U ääntyy niinku espanjas. Mut suomen kieles meil on kolme vokaalii lisää:
Y Ä Ö
Ä : lausutaan A+E samaan aikaan (suunnilleen)
Ö : O+E
Y : U+E


Las vocales A E I O U se pronuncia como en español. Pero en finlandés tenemos tres vocales más:
Y Ä Ö
Ä : se pronuncia A+E a la vez (más o menos)
Ö : O+E
Y : U+E


Paras tapa oppii lausuu ne, on puhuu suomalaisten kaa. Voi myös kuunnella suomalaist musiikkii tai kattoo/kuunnella ohjelmii suomen kielel: http://areena.yle.fi/tv

La mejor manera de aprenderlas es hablar con los finlandeses. También se puede escuchar música finlandesa o ver/escuchar programas en finlandés: http://areena.yle.fi/tv


Vokaaliryhmät:
-täst on hyötyy verbien taivutukses ja sijamuodois.
-te ayuda con la conjugación de los verbos y con los casos.

lausuminen, vokaalit ja esimerkkisanat
la pronunciación, las vocales y las palabras de ejemplo

Kolme ryhmää: Tres grupos:

A O U --- E I --- Ä Ö Y

Mikään punasen ryhmän kirjaimist ei voi olla samas sanas minkään sinisen ryhmän kirjaimen kaa.
Liilan ryhmän kirjaimet voi olla samas sanas kaikkien kirjaimien kaa.

Ninguna de las letras del grupo rojo no puede aparecer en la misma palabra con una letra del grupo azul.
Las letras del grupo morado pueden aparecer en la misma palabra con todas las letras.

Esimerkkei - ejemplos:

Grupo rojo:

auto - coche
sauna - sauna
matto - alfombra
katto - techo
avata - abrir

Grupo morado:

ei - no
viini - vino
vesi - agua
kiire - prisa
sininen - azul

Grupo azul:

yö - noche
läksyt - deberes (del cole)
nälkä - hambre
pyörä - bicicleta
myös - también

Grupo rojo + Grupo morado:

ikkuna - ventana
ovi - puerta
koira - perro
nainen - mujer
poika - chico, niño

Grupo azul + Grupo morado:

leipä - pan
kynttilä - vela
kenkä - zapato
silmä - ojo
nenä - nariz


Käpylän kyläjuhlat 2012. Ne on illmaset festarit Käpyläs, Helsingis.-
Las fiestas del barrio de Käpylä 2012. Es un festival gratis en Käpylä, Helsinki. 


Artikkelit - los artículos

Suomen kieles ei oo artikkeleit. En el idioma finlandés no hay artículos:


el perro = koira
un gato = kissa
el cielo = taivas
una hermana = sisko

...
'Jätkäjätkät'on suomalainen bändi. 'Jätkäjätkät' (los tíotíos) es un grupo de música finlandés.

Numerot - los números

Kuuntele:
Escucha:

0 - nolla
1 - yks
2 - kaks
3 - kolme
4 - neljä
5 - viis
6 - kuus
7 - seittemän
8 - kaheksan
9 - yheksän
10 - kymmenen
11 - ykstoist
12 - kakstoist
13 - kolmetoist
14 - neljätoist
15 - viistoist
16 - kuustoist
17 - seittemäntoist
18 - kaheksantoist
19 - yheksäntoist
20 - kakskyt
-ku lasketaan, numerot muuttuu vähän. Näin voidaan laskee nopeemmin.
-cuando contamos, los números se cambian un poco. Así podemos contar más rápido:

Yy - kaa - koo - nee - vii - kuu - see - kasi - ysi - kymppi - yytoo - kaatoo - kootoo - neetoo - viitoo - kuutoo - seetoo - kasitoo - ysitoo - kakskyt

Tokoinranta, Helsinki 27.5. Suomes voi myös olla lämmin.
También hace calor en Finlandia,